"Tableau vivant" czyli "żywy obraz" może stanowić symboliczną figurę, skrót opisujący wystawę o sztuce, której tematem jest sztuka. Jest to szczególna forma celebracji sztuki wymyślona w 18. wieku, podczas której spełnia się dziwna chęć zaistnienia wewnątrz dzieła sztuki, w jego wirtualnej rzeczywistości, pośrodku przedstawionej historii, bycia jej częścią, skłonność do maskarady, przebierania się, przyjmowania ról. Do rodziny "żywych obrazów" należą gabinety figur woskowych: miejsca pomiędzy realnością, a złudzeniem. Teatralność, inscenizacja obrazu, są duszą tej sztuki. Sztuka o sztuce to wielowymiarowa gra, w której biorą udział artyści, idee i obrazy z różnych czasów. Obrazy zapomniane zostaną odnalezione, znane - na nowo zobaczone, historie - inaczej opowiedziane.

Wystawa w Tybindze pokazuje kilka sposobów prowadzenia tej gry, w której każdy z uczestniczących artystów wybiera jakiś obraz i na swój sposób podaje go dalej. Wśród tych sposobów jeden jest dla wszystkich wspólny: obrazy i przedstawiane historie oparte są na wyjątkowym i błyskotliwym pomyśle, jak to zresztą często stosowali dawni artyści, nazywając taką podstawową ideę kompozycji - concetto, czyli zaskakujący, dowcipny wynalazek - dusza obrazu.

Tu dla przykładu kilka takich pomysłów:

Ze znanych obrazów pozostawić tylko same tła, pustą scenę z kulisami, bez "aktorów": zagajnik z Primavery (Botticelli), opuszczony Ogród rozkoszy (Bosch), wzgórze w Madrycie, pod którym 3 maja 1808 (Goya) rozstrzelano powstańców.

José Manuel Ballester, 3 de Mayo, 2008

Stworzyć dramatyczny dialog między malarstwem a rzeźbą, nie kolorować, a malować na rzeźbie, pokryć brązową figurkę wspiętego konia grubymi warstwami farby.

Glen Brown, Baby Doll Lounge (Teil I und II), 2017

Białą figurę Canovy Amora całującego Psyche poddać próbie anamorfozy, skręcić ją w szaloną figurę serpentinata.

Wim Delvoye, Le Ravissement de Psyché par le baiser de l'Amour, 2016

Spróbować uchwycić nieuchwytną duszę obrazu pokrywając go siatką barwnych kresek, spod których wyłania się mglisty kształt - stworzony kiedyś przez Leonarda, Rafaela, Caravaggia.

Slawomir Elsner, Dame mit Hermelin, 2018

Albo, przeciwnie, sfotografować historyczną postać z gabinetu figur woskowych, w taki sposób, że wszystko będzie pokazane, ale granica między iluzją a rzeczywistością pozostanie niepokojąco niejasna.

Hiroshi Sugimoto, Charles I, 1999

Wysłać siebie w przeszłość poprzez portret, wehikuł czasu.

Irene Andessner, Art Protectors II, Selbstporträt nach Jan Adam Kruseman, 2019

Zakleić ścianę papierem, jak tapetą, czy plakatami, i zdzierać kolejne warstwy tak, by pozrywane miejsca przypominały kształty postaci z obrazu Delacroix Wolność prowadzącą lud na barykady.

Slawomir Elsner, Bez tytułu (wg Delacroix)

Odtworzyć namalowaną przez Adolfa Menzla ścianę z jego pracowni, powtórzyć zawieszone na niej odlewy głów, części ciała, owe modele do ćwiczenia doskonałości w rysunku, i umieścić je na czarnym tle, jakby czarnym aksamicie tablic wotywnych w kościołach.

Liane Lang, We are all in this together, 2012/19

Znaleźć w internecie fotografie współczesnych "tableaux vivants" i zlecić chińskim malarzom, by na ich podstawie namalowali obrazy i w ten sposób, jak w zabawie w "głuchy telefon", wrócić do początku tego łańcucha przekazywania informacji.

Christian Jankowski, Neue Malerei - Rembrandt II, 2018

tekst i zdjęcia Wojciech Sztaba

lipiec 2019